Doğum, yaşam ve ölüm yaşamın doğal döngüsünü oluşturur. Bu döngü içerisinde bireyler çevresi ile etkileşime girer ve bu etkileşim nedeni ile aile, arkadaş, akraba, eş, iş gibi pek çok kazanımı elde eder. Elde edilen kazanımlar ise sevgi gibi son derece kuvvetli bir his ile bir arada tutulur.
Sevgi bağı ile bağlanılan bireyin, canlının ya da başka bir materyalin, yaşamın doğal döngüsü nedeni ile kaybedilmesi durumunda yaşanan doğal sürece yas adı verilmektedir. Yas, kişiden kişiye farklılık gösterir.
Yas, kişinin verdiği doğal bir tepkidir. Verilen tepki depresyon ile benzerlikler içerir ve bu neden ile kişinin çevresi tarafından kaygı duymasına neden olabilir.
Yas tutmak ne demek? Sorusu da sıklıkla sorulmaktadır. Yas tutmak, bireysel bir yolculuk süreci olan yasın, süresi olarak adlandırılır.
Yas süreci aşamaları
Yas bir süreç içerisinde hareket eder. Bu süreç kişiden kişiye göre değişkenlik gösterir. Bu neden ile yas süreci çeşitli evrelere ayrılmıştır. Kişinin yapısı, yaşam tarzı, iradesi, özellikleri ve kaybın gerçekleşme şekli evreler arası geçiş sürecini belirleyen en önemli etmendir.
Bostanlı psikolog, kişilerin yaşayabileceği yas evrelerini şu şekilde belirtmektedir;
- İnkar Evresi;
Kaybın ilk öğrenildiği an itibari ile içerisine girilen evredir. Bu evrede kişi, kaybı algılamada güçlük çeker. Gerçekleşen kaybı kabullenmeme durumu ortaya çıkar. Kişi hissizleşir, donuklaşır ve şaşkın bir şekilde boşluktaymış gibi hareket eder.
- Kızgınlık evresi;
Bu evrede yaşanılan kaybın acısı derinden hissedilmeye başlar. Yaşanılan üzüntü ve duyulan keder hissi baskındır. Huzursuzluk, endişe, özlem duyma gibi hisler yoğun bir şekilde yaşanır. Bu neden ile ağlama durumu sıklıkla yaşanır. İlgi azalması ve ölümü sorgulama kişinin iç dünyasında artarak devam eder. Bunun sonucunda kızgınlıklar yaşanır.
- Depresyon evresi;
Kaybın geri gelmeyeceği bilgisi ile umutsuzluk ve çaresizlik duygusunun yaşanması bu süreci tetikler.
- Kabullenme evresi;
Yoğun olarak yaşanan üzüntü ve özlem duygusunun yavaş yavaş azalması ile kaybı kabullenme ve yaşama yeniden dönme süreci başlar.
İlk iki evrenin sağlıklı bir şekilde atlatılması, sonradan yalanması muhtemel depresyon evresinin yaşanmamasına neden olur. Bu sayede kişi kabullenme evresine çok daha çabuk ulaşılarak, yaşama çok daha hızlı bir şekilde döner. Psikolog İzmir bu süreç içerisinde danışanlarına önemli ölçüde destek vermekte ve onların normal yaşama çok daha hızlı bir şekilde dönmesine katkı sağlar.
Yas Sürecinde Verilen Tepkiler Nelerdir?
Yas sürecinin evreleri kişiler arasında farklı sürelerde yaşanır. Yas sürecinde olan kişilerin verdiği tepkilerde de farklılıklar görülebilir. Yaşanılan yas sürecinde verilen tepkiler başlıca şu şekildedir;
- Bedensel tepkiler.
- Duygusal tepkiler.
- Ruhsal tepkiler.
- Bilişsel tepkiler.
- Davranışsal tepkiler.
Kişi belirtilen tepki gruplarının tamamının içerisinde yer alan tepkileri gösterebildiği gibi belirli gruplar içerisinde yer alan tepkileri de gösterebilir.
Yas süreci ne kadar sürer?
Yas süreci, kabullenme evresi ile sonlanmaya başlar. Bu sürece gelene kadar kişi, yaşanılan kaybın verdiği acının geçmeyeceğini, yas sürecinin tamamlanması ile kayba daha az değer vereceğini ve onu unutacağını düşünür. Ancak kabullenme evresi ile beraber bu durumun hiç de öyle olmadığı, yaşanılan kaybın hala hafızalarda canlı olduğu anlaşılır. Böylece süreç yavaş yavaş sonlanmaya başlar. Genel olarak yas tutma süreci 6 ay içerisinde son bulur. Ancak kişinin yapısı, yaşam tarzı, iradesi, özellikleri ve kaybın gerçekleşme şekli gibi etmenler bu süreci kısaltıp artırabilir.
Yas süreci nasıl atlatılır?
Yas, belirli evreleri olan bir süreçtir. Bu süreç kabullenme evresi ile son bulur ve kişi normal hayatına devam eder. Ancak bazı kişiler, üzüntü, keder ve özlem duyma gibi duyguları son derece yoğun yaşayabilir ve kabullenmeme durumu ortaya çıkabilir. Bu durum yas nasıl geçer? Sorusunun Ortaya çıkmasına neden olur.
Yasın, duygusal, fiziksel ve zihinsel boyutlarıyla bütünlüğümüzü etkileyen bir süreç olduğunu kabul etmek önemlidir. Bazı kişilerin yas evrelerini sağlıklı bir şekilde geçirmesi için destek alması gerekebilir. Uzman tarafından verilen terapi desteği ile kişinin kayıpla ilgili gün yüzüne çıkmamış anıları ve duyguları ortaya çıkarılarak bu süreci sağlıklı bir şekilde atlatmasına yardımcı olunur. Verilen EMDR terapi gibi destek ile kişinin günlük yaşama çok daha hızlı bir şekilde dönmesi ve sorunlar ile başa çıkma becerilerinin artırılması sağlanır.
Yorum Yap